Javnost Srbije ovih je dana dva puta bila suočena s repovima Drugog svjetskog rata. Prvi primjer je otvaranje vrtića na prostoru nekadašnjeg konclogora Staro sajmište na području Zemuna, gdje je bilo zatvoreno 40.000, a ubijeno 10.000 Židova i Srba. Kad je objavljeno da je investitor Miodrag Krsmanović u jednom od logorskih objekata otvorio privatni vrtić koji bi pod sloganom ‘Mesto gde će se vaša deca osećati sigurno i voljeno’ trebao primiti prve predškolce, zaredale su reakcije.
‘Zamislite vrtić u Aušvicu, restoran u Dahauu, teretanu u Mathauzenu ili noćni klub u Jasenovcu. Ne možete? Ne mogu ni ja jer to nije moguće. Osim kod nas’, napisao je na društvenim mrežama građanin Dejan Ristić, čiji je post obišao regiju.
Krsmanović u tome ne vidi ništa neobično jer je objekt kupio još 1998., ima sve dozvole, a otvaranje je najavio prije više od pola godine. ‘U vrtiću se ne pleše, ne pjeva, to je edukativni centar za djecu. Imamo dozvolu nadležnih, a prostor zadovoljava sve kriterije’, izjavio je medijima. Ministarstvo prosvjete i gradska uprava ističu da nisu nadležni za lokaciju i međusobno prebacuju odgovornost.
S druge strane, Apelacioni sud u Beogradu pravosnažno je odlučio da predsjednik kvislinške vlade Srbije Milan Nedić ne može biti rehabilitiran. Ovom odlukom je odbio žalbu Nedićevih potomaka i potvrdio rješenje Višeg suda u Beogradu. Vrtić na Sajmištu i odbijanje rehabilitacije kvislinga Nedića za Novosti je komentirao historičar Milovan Pisarri.
- Vest o obdaništu još jedanput govori o situaciji koja se već godinama, ako ne i decenijama, odvija na Sajmištu. Originalne zgrade koje su bile sastavni deo logora privatizovane su: gde je bila mrtvačnica logora, odavno postoji restoran. U zgradi bolnice prvo je bila diskoteka, pa teretana, turistička agencija i sada obdanište. U paviljonu gde su vršena mučenja privatni su stanovi. Jedino je centralna kula ispražnjena od umetnika koji su imali ateljee, navodno zbog potrebe novog memorijala u izgradnji: u stvari, pošto je ostala prazna, siromašni ljudi su počeli ponovo da žive u njoj, pa je odlučeno da se zazidaju ulazna vrata. Upravo taj gest ima simboliku: zatvorena su vrata onima kojima je potrebno sklonište, ali i memorijalizaciji logora. Jer da stvarno postoji politička volja, država bi odavno rešila imovinska pitanja i otkupila privatizovane zgrade, a komisija koja ima zadatak da izradi sadržajno rešenje imala bi realan plan za budući memorijal, u skladu sa najvišim svetskim standardima - govori Pisarri.
Kako kaže, odbijena rehabilitacija Milana Nedića otvara pitanja o sličnim slučajevima.
- Ima ih na hiljade, među kojima je i Draža Mihailović, rehabilitovanih na osnovu Zakona o rehabilitaciji koji ostavlja sudijama slobodu da bez ikakvih dokaza tvrde da su bili osuđeni zbog ‘političkih’ razloga od ‘političkih’ sudova. Jer rehabilitacija znači upravo to: ukidanje svih odluka vojnih jugoslovenskih sudova i oslobađanje zločinaca svake krivice, sa teorijskom potrebom za novim postupkom kojim bi se po današnjim sudskim standardima utvrdila njihova krivica. Dolazimo do apsurda: ljudi koji su klali, potpisivali naredbe o masovnim ubistvima, izvršioci – svi su ponovo nevini u pravnom smislu, iako su arhivi puni dokumenata o njihovom nedelima. Nedića nije bilo nikako moguće rehabilitovati, ali ne zbog Zakona o rehabilitaciji, pre verujem da su jaki pritisci Jevrejske zajednice i stranih institucija odigrali važnu ulogu. Ako uzmemo slučaj Nedića kao presedan, sada bi trebalo preispitati sve ostale rehabilitacije i primeniti iste principe. Ali to se, naravno, neće desiti - ističe Pisarri.
