U biblioteci ‘Prosvjete’ u Zagrebu 10. oktobra predstavljena su izdanja Centra za srpske studije iz Banjaluke s naglaskom na prevedeni časopis ‘Slaveno-srpski magazin’ Zaharije Orfelina i knjigu ‘Sava Mrkalj: pjesnik i filolog’.

Po riječima glavnog i odgovornog urednika Duška Pevulje, Centar koga čini pet-šest entuzijasta, mahom univerzitetskih profesora, postoji dvije godine s ciljem uspostavljanja i jačanja kulturnih veza, s obzirom da to institucije, bar ne one u Republici Srpskoj, ne čine u dovoljnoj mjeri.

- Predstavljamo stvaraoce s srpskog jezičnog prostora, a do sada smo izdali pet brojeva časopisa ‘Srpski pregled’ s tim da će šesti broj biti pripremljen za predstojeći Sajam knjiga u Beogradu. Imamo i biblioteku s područja filologije i filozofije, biblioteku specijalnih izdanja u kojoj smo izdali zbornik o Savi Mrkalju i Slobodanu Jovanoviću, a izdali smo i prijevod ‘Slavenosrpskog magazina’ Zaharije Orfelina - rekao je Pevulja i dodao da su časopis nazvali po istoimenom časopisu koji je 1996. pokrenuo Ljubomir Nedić, a koji je bio nagovještaj najpoznatijeg Srpskog književnog glasnika.

Govoreći o Savi Mrkalju kao reformatoru srpskog jezika i ćiriličnog pisma, Pevulja je naglasio da je on nepravedno zapostavljen, ostajući u sjeni Vuka Karadžića, kao i da je za života napisao 13 pjesama od kojih mnoge predstavljaju vrh srpskog pjesništva. Izdavanjem knjige zbornika radova, ispravili smo nepravdu prema Mrkalju jer do sada nije bilo naučnog zbornika o njemu, rekao je.

- Slavenosrpski magazin izdan je 1768. u Veneciji gdje je Orfelin radio kao korektor i redaktor štamparije, a to je prvi srpski južnoslovenski književni časopis koji je izdan godinu dana nakon sličnog talijanskog izdanja i 14 godina nakon ruskog. Doskora nije preveden na srpski. Preveo ga je Borivoj Čalić, istoričar iz Vukovara, a mi smo ga objavili za 250. godišnjicu od prvog izdavanja i na to smo posebno ponosni - rekao je.

Pevulja je bio vrlo kritičan prema stanju naučnog stvaralaštva u RS i regionu.

- Ozbiljni autori i tekstovi su se pogubili pa je danas nikad manje nauke, a nikad više zvonjave i (samo)reklamiranja. Naučna scena je zapravo prazna jer nema autentičnih ljudi i stručnjaka - rekao je Pevulja.

Naglasio je i da su se u RS olako odrekli i bosanske komponente svog nacionalnog identiteta, ističući da su književnici Petar Kočić i Svetozar Ćorović, koji su bili i poslanici u BiH parlamentu za vrijeme Austrougarske, osim svoje srpske nacionalnosti isticali i bosanski patriotizam. Osim toga, oni su se pokazali i kao vrsni stručnjaci u područjima koje su pokrivali, Kočić što se tiče jezika i agrarnog pitanja i Ćorović što se tiče udžbenika, rekao je Pevulja.