Kao episkop pravoslavne Eparhije dalmatinske Srpske Pravoslavne Crkve, izražavam najdublju rezignaciju i osudu zbog skorašnjih, rekao bih bizarnih događaja u Opštini Vrsi kod Zadra, a vezanih za zahtjev direktora lokalnog komunalnog preduzeća da se u roku od 15 dana ukloni ćirilični natpis sa nadgrobnog spomenika jedne srpske porodice na groblju u Poljicima, napisao je u saopćenju episkop dalmatinski Nikodim Kosović.
"Prema njegovom tumačenju, u toj opštini nema više od trećine žitelja srpske nacionalnosti, što je preduslov da bi se zakonski ostvarilo njihovo pravo na upotrebu sopstvenog pisma, to jest ćirilice u ovom slučaju. Iskren da budem, nisam shvatio, pošto je riječ o groblju, da li misli na žive ili na mrtve, jer u slučaju onih koji leže na tom groblju čekajući Vaskrsenje i Život Vječni, je sigurno više od trećine Srba. Nema smisla dokazivati netačnost direktorove tvrdnje, budući da se pomenuta zakonska odredba odnosi isključivo na službenu upotrebu ćirilice ili nekog drugog pisma u Republici Hrvatskoj, što i sam direktor jasno navodi u svom dopisu, citirajući član 12. Ustavnog zakona o pravima nacionalnih manjina koji glasi: 'Ravnopravna službena uporaba jezika i pisma kojim se služe pripadnici nacionalne manjine ostvaruje se na području jedinice lokalne samouprave kada pripadnici pojedine nacionalne manjine čine najmanje trećinu stanovnika takve jedinice'. Nije, naime, rijedak slučaj da su na pravoslavnim grobljima u Hrvatskoj Srbi apsolutna većina", piše Nikodim i upozorava da nije jasno kako je direktor došao do zaključka da je natpis na nekom nadgrobnom spomeniku isto što i službena upotreba jezika.
"Iskren opet da budem, najviše me interesuje između koga se, u ovako slobodnom tumačenju zakonskih akata poštovanog direktora komunalnog u Opštini Vrsi, vrši službena prepiska. A još više me interesuje iz kog razloga poštovanom direktoru komunalnoga preduzeća u Opštini Vrsi smetaju mrtvi Srbi. Možda mu smetaju živi, pa preko mrtvih pokušava da se obračuna i sa njima, „misleći da Bogu službu prinosi“ (Jn 16, 2), ali ipak ne razumijem zašto mu smetaju natpisi na ćirilici koji vjekovima ukrašavaju srpska pravoslavna groblja u Dalmaciji i da li je u sljedećoj fazi planirao uklanjanje ćiriličnih natpisa sa grobova iz, recimo, 1891. godine", stoji u saopćenju.
Koliko je meni poznato, naglašava Nikodim, ovo je prvi slučaj da se neka zvanična, javna, dakle državna institucija, obraća sa zahtjevom za uklanjanjanjem ćiriličnog natpisa sa nadgrobnog spomenika na nekom srpskom groblju na teritoriji Republike Hrvatske. Nema smisla u ovom kontekstu razvijati narativ o kulturološkim aspektima groblja, o bilo čijim običajnim i obrednim i vjerskim pravima, a pogotovo pravima nacionalnih manjina, koja su uostalom, kao što je dobro poznato, regulisana kako Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, zatim Okvirnom konvencijom za zaštitu nacionalnih manjina, Ustavom Republike Hrvatske, Ustavnim zakonom o pravima nacionalnih manjina, pa i samim Zakonom o grobljima.
"Naglašavam da se u ovom slučaju upravo radi o narušavanju naznačenih prava i sloboda i njihovom proizvoljnom i nedobronamjernom interpretiranju, tim više što se takve represivne mjere primjenjuju na svetim mjestima kakva su, za nas hrišćane, groblja. Također, dodajem da je skrnavljenje grobova i spomena na umrle – a i ćirilični natpis je dio tog spomena – u Hrvatskoj krivično djelo za koje se propisuje kazna zatvora do jedne godine. Skrivati se u tom pokušaju iza Zakona o pravima nacionalnih manjina i upotrebi ćirilice u javnom prostoru, jednako je kao pozivati se na Zakon o sportu prilikom uvođenja evra.
Utoliko ovaj slučaj nazivam bizarnim, što je najblaži izraz kojim pokušavam da izrazim svoju osudu, svoje čuđenje i svoju tugu. U vremenima globalne svjetske krize, krvavih ratova i razaranja gradova i ljudskih života, ovaj nevješti pokušaj istjerivanja individualne volje pokazuje svu besmislenost takvih namjera. Strašno je da ni upokojene duše ni njihovo mjesto počivanja nisu izuzeti od ovakvih loših namjera i skrnavljenja.
U tom smislu podižem svoj glas u namjeri da se pod hitno stane na put takvim namjerama, svjesno izbjegavajući riječ provokacijama, jer želim da vjerujem da se ovdje radi o netipičnom slučaju koji ne doprinosi suživotu, zajedništvu i boljem uspostavljanju, kako susjedskih, tako i međudržavnih odnosa", zaključuje episkop Nikodim.
