Ove godine Samostalna demokratska srpska stranka (SDSS) slavi 20 godina postojanja, a početkom jula bit će održana skupština na kojoj će se birati novo rukovodstvo. Predsjednik stranke Vojislav Stanimirović, s kojim smo razgovarali o nedavnim političkim događajima, ali i o učestalim napadima na SDSS, nije nam dao izričit odgovor na pitanje o tome hoće li se ponovno kandidirati za tu funkciju.

Rezultati sdss-a su zadovoljavajući i očekivani. Ponovno imamo šest dožupana, uz još dvojicu preko koalicija, imamo pet dogradonačelnika i još jednog koalicionog, imamo 15 načelnika opština i 26 zamenika načelnika

SDSS slavi 20. godišnjicu djelovanja. Jeste li, u okolnostima u kojima je stranka osnivana, očekivali da će toliko dugo opstati na političkoj sceni?

Političkoj javnosti u užem i širem smislu poznato je u kakvim okolnostima je osnovana Samostalna demokratska srpska stranka. Bilo je to 5. marta 1997. godine, u vreme druge polovine UNTAES mandata, odnosno mirne reintegracije istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema u, kako se to nazivalo, ustavnopravni poredak Republike Hrvatske. Nije zgoreg i ovaj put ponoviti da je stranka nastala spajanjem Srpske demokratske stranke (SDS) iz istočne Hrvatske i Samostalne srpske stranke (SSS) iz Zagreba. U to vreme smo znali da stranku moramo osnovati, politički se uvezati i stvoriti pretpostavke za učešće na lokalnim izborima u tada još neintegriranom UN regionu, koji su bili zakazani za 13. april 1997. godine. Pred sobom smo imali malo vremena, samo 40 dana od osnivačke skupštine do izbora, a trebalo je održati sednicu glavnog odbora, preregistrirati stranku, predizborno organizovati našu zajednicu u UNTAES regionu, i sve to uz brojne teškoće s kojima smo se nosili. O dužini opstanka stranke i ostanka na političkoj sceni nismo tada mogli ni razmišljati, ali smo gajili nadu da je baš to klica političkog delovanja i političkog organizovanja srpske zajednice.

Vreme od 20 godina je dug period za uspešan rad jedne stranke, posebno ako je ona manjinska i ako u svom nazivu ima i pridjev srpska. Krenuli smo kod osnivanja od jedne organizacione stranačke jedinice, a danas imamo 105 organizacionih oblika u različitim županijama, gradovima i opštinama, s preko 10.000 članova. To jasno govori o našoj agilnosti, hrabrosti, razvoju, političkom delovanju i opstanku u svim krajevima Hrvatske u kojima naša zajednica živi i pokazuje interes za političko delovanje.

Uzavrela scena

Što biste mogli navesti kao najveće uspjehe stranke, a što još nije napravljeno pa ostaje za naredni mandat?

Politički opstanak i delovanje na uzavreloj političkoj sceni su zapravo naš najveći uspeh. U praktičnom smislu smo uradili brojne pomake važne za našu zajednicu, kao što su obnova domova, povrat privatne imovine, konvalidacija, delimična obnova kulturne i crkvene baštine, obnova infrastrukture, elektrifikacija i usklađivanje zakonske legislative sa pozitivnim stečevinama EU-a, a koje se prvenstveno tiču ljudskih i manjinskih prava. Ova stranka može smatrati za veliki uspeh i to što je već 17 godina parlamentarna, sa svoja tri zastupnika, kao i to što je u Vladi imala svog potpredsednika, ali i desetine pomoćnika ministara i državnih tajnika. U kontinuitetu imamo prosečno 15 opština sa SDSS-ovim načelnicima i zamenicima načelnika, imamo niz manjinskih zamenika gradonačelnika, kao i šest do osam zamenika župana. Značajni su i brojni većnici u opštinama, gradovima i županijama, čiji se broj nakon svakih lokalnih izbora kreće od 180 do 220. To sve govori o horizontalnoj i vertikalnoj povezanosti i potrebnoj stranačkoj infrastrukturi na nivou čitave države.

Iako nisam član Prosvjete, vidim agoniju kroz koju ona prolazi u zadnjih godinu i po. Ta situacija je beznadežna, neodrživa i neoprostiva za one koji je podržavaju

Drugi deo vašeg pitanja je aktuelan 20 godina, koliko stranka i postoji, a to su nerešena stanarska prava, nedovršena elektrifikacija svih krajeva gde zajednica, iako malobrojna, živi i preživljava, nerešena primena triju manjinskih zakona koji regulišu sva prava i obaveze naše zajednice, uključujući pravo na školovanje, jezik i pismo. Tu je i problem primene Ustavnog zakona o pravima nacionalnih manjina, pre svega po pitanju proporcionalnog zapošljavanja, a nerešene su i obaveze prema financijski oštećenim penzionerima, zanemaren je ekonomski oporavak u povratničkim sredinama, još postoji diskriminacija pri zapošljavanju. Konkretno, puno je posla za naredni mandat, kako na državnom, tako i na lokalnom nivou.

Može li stranka ostvariti ulazak svojih vijećnika i u gradska vijeća velikih gradova, odnosno u zagrebačku skupštinu?

Ulazak SDSS-a u velike gradove jeste naš strateški cilj koji se teško ostvaruje. Određen procenat naših sunarodnjaka, ali i simpatizera, u tim gradovima postoji, ali se to iskazuje samo u kućnim ambijentima, prilikom krsnih slava i verskih praznika. Neprimereni i neusklađeni izborni zakoni, koji vas teraju na stigmatizaciju i diskriminaciju na biračkom mestu, takođe su jedan od razloga što u skupštinama velikih gradova nema predstavnika SDSS-a. Jedan broj naših sunarodnjaka je već decenijama levičarski opredeljen, što praktikuju i danas. Rešenje je izmena izbornog zakonodavstva, sa mogućim prirodnim cenzusom za manjine. Time će prava i obaveze biti izjednačeni i nitko neće biti diskriminiran i stigmatiziran.

Isključeni članovi

Što su, po vama, pokazali lokalni izbori, što je za SDSS uspjeh, a što su neispunjena očekivanja?

Lokalni izbori su iza nas i ukupni rezultati SDSS-a su zadovoljavajući i očekivani. Ponovno imamo osiguranih šest dožupana, uz još dvojicu preko koalicija, imamo pet dogradonačelnika i još jednog koalicionog, imamo 15 načelnika opština i 26 zamenika načelnika opština te 193 opštinska, gradska i županijska većnika. U okolnostima kada je ljudi sve manje, a migracija sve više, rezultat je zadovoljavajući. Pitanje podele našeg biračkog tela u nekoliko manjih frakcija i praktično nepostojećih stranaka u Sisačko-moslavačkoj županiji, Gradu Vukovaru i Opštini Trpinja sigurno je za analizu. Tu je bilo i puno ‘šlihtanja’ pojedinaca na račun stranke, za što je očiti primer vukovarski manjinski dogradonačelnik Srđan Milaković iz novoosnovanog DSS-a. Takvi pokušaji razbijanja stranke i drugih naših manjinskih institucija kontinuirani su u većem ili manjem obimu, ali nikada do sada nisu uspeli. Ovaj put na raspolaganju su imali pomoć lokalne i dela državne vladajuće garniture, kako političke, tako i ekonomske, jer je zapravo cilj svega razmrviti stranačko jedinstvo i onemogućiti rad srpskih institucija, poput Srpskog narodnog veća, Prosvjete, Privrednika i Zajedničkog veća opština. Ti pokušaji traju pune tri godine, a u zadnjih godinu dana su intenzivirani.

Kako komentirate činjenicu da se, osim drugih stranaka, za glasove Srba u nekim sredinama sada bore i kandidati grupa birača i nezavisne liste, od kojih neke vode i dojučerašnji članovi vaše stranke?

To su u najvećem broju samo formalno ‘grupe birača’, a zapravo su disidenti ili isključeni članovi SDSS-a koji su bili nezadovoljni svojim statusom, s pravom ili ne. Svi redom su ranije bili na pozicijama lokalnih izvršnih vlasti, isključivo kao kandidati SDSS-a, a u njihovim glavama razvijaju se ideje ‘veličine’, što ih vodi u avanture koje retko kada uspevaju, ali i tada traju jako kratko. U to smo se već više puta uverili i tako će biti i sada. Događa se da ljude bez zaposlenja primite u stranku, a oni brzo, ne birajući sredstva, postaju politički predstavnici, potom još brže kandidati za lokalne izvršne vlasti, a onda bi hteli još brže i bez bilo koje stručne, političke, kulturne i druge osnove postati članovi državne izvršne ili zakonodavne vlasti. Toga u uređenim društvima i državama nema niti može biti.

Često ste na meti napadača iz redova desnih političkih stranaka, ali u posljednje vrijeme i iz DSS-a, kojem pojedini mediji daju veliki prostor i podršku?

Desne političke stranke, DSS kao ‘kombi’ stranka i neki mediji kao što je Večernji list imaju istog ‘gazdu’ i isti spektar delovanja uperen na razbijanje naših manjinskih institucija i SDSS-a. Kako drugačije protumačiti taj komplot?

Kako generalno ocjenjujete političku situaciju u zemlji, a kako u kontekstu odnosa SDSS-a s drugim političkim strankama?

Politička i ekonomska situacija u zemlji je izuzetno teška i neizvesna. Ne nazire se kraj ekonomskim teškoćama koje samo potkrepljuju i političke raskole. SDSS se u jednoj od najvećih ekonomskih kriza u Hrvatskoj poneo zrelije i zdravije od mnogih drugih parlamentarnih stranaka koje su gledale samo politički profit, a zanemarivale opštu društvenu klimu i krizu. SDSS se i sada pokazao zreliji i zdraviji od puno većih aktera političke scene, ali, uostalom, to i nije prvi put da smo znali da neke vizionarske poteze treba vući ‘juče, a ne sutra’.

Biće kadrovskih promena

SDSS je postao dio nove vladajuće većine koju čine HDZ, HNS i svi zastupnici nacionalnih manjina, uz podršku više stranaka i nezavisnih zastupnika. Da li je to bilo bolje rješenje od prijevremenih izbora?

Da je došlo do prevremenih parlamentarnih izbora, u okolnostima kada je HDZ imao veoma dobar rezultat na lokalnim izborima, na političkoj sceni se ne bi ništa bitno izmenilo. Apsolutnu većinu ne bi imao nitko i ponovno bi na sceni bile razne koalicije, uz potrošen veliki novac za izbore i još jednu izgubljenu godinu na stvaranju i usaglašavanju neke nove vlade. HNS ima problem sa delom svojih članova pa i glasača, jer je bio koalicioni partner SDP-u, pa se svetonazorski i programski potpuno razilazio sa sadašnjim partnerom, HDZ-om. Vlada treba intenzivno da radi i da formira najbolji mogući tim stručnjaka, nezavisno o stavovima, i da pokuša zemlju izvući iz krize. To može samo timski i kroz projekte EU-a koje nedovoljno koristimo zbog nekompetentnosti i poremećenih unutarnjih političkih odnosa, kako kod vladajućih, tako i kod opozicije. Zastupnici manjina su ovaj put odigrali važniju ulogu nego bilo koja parlamentarna stranka, a koja je cena toga, brzo će se videti.

Kakve se kadrovske promjene u SDSS-u mogu očekivati nakon izborne skupštine stranke i hoće li se u njima odraziti rezultati lokalnih izbora?

Redovna izborna skupština SDSS-a, šesta po redu, održaće se u Vukovaru početkom sledećeg meseca. Kadrovskih promena će biti u samom izboru predsedništva, nadzornog odbora, statutarnog odbora i drugih tela koja se biraju na četverogodišnji mandat. Delegati za skupštinu i glavni odbor su već predloženi iz svojih opštinskih i županijskih veća, a skupština ih samo potvrđuje. Lokalni izbori su samo putokaz koji nam ukazuje na one najbolje i najkvalitetnije, a na tome putu im neće nitko stajati.

Pojedini mediji nagađaju da se povlačite. Hoćete li se kandidirati i za novi mandat predsjednika SDSS-a?

Predsednik stranke sam već pet mandata, odnosno 20 godina, i hoće li biti nekih novih angažmana u jedinoj ozbiljnoj srpskoj stranci videće se na sam dan održavanja skupštine.

Kako vidite sadašnje stanje u srpskim organizacijama i nadate li se razrješenju situacije u Prosvjeti?

Iako nisam član Prosvjete, vidim agoniju kroz koju ona prolazi u zadnjih godinu i po. Ta situacija je beznadežna, neodrživa i neoprostiva za one koji je podržavaju. Naravno, i druge naše institucije treba hitno da porade na izradi novih sadržaja svoga delovanja, na unapređenju i proširenju programa i na očuvanju dostignutog. Vreme brzo prolazi, neke naše institucije takođe pune 20 godina postojanja, pa smatram da bi taj jubilej trebalo obeležiti kao jedan zajednički projekt, jer su naša povezanost i delovanje bliski i neraskidivi.

Za mandatarku srpske vlade predložena je Ana Brnabić koja je hrvatskih korijena. Može li se u dogledno vrijeme desiti da na neku od najviših državnih funkcija u Hrvatskoj, onu predsjednika, premijera ili šefa Sabora, dođe Srbin?

To je za mene možda preteško pitanje, ali, kako sada osećam, takvo što se u Hrvatskoj neće desiti u bližoj budućnosti.