Predizborna kampanja u punom je jeku, političari obećavaju bolji život, uređenje infrastrukture, zasađene su japanske trešnje, uređena šetališta, završava se izgradnja adrenalinskog parka u Adici, ponovo je aktuelna priča o izgradnji hotela na mestu nekadašnjeg hotela Dunav, sve je bajno i krasno. Ovako otprilike zvuče gostovanja Ivana Penave i njegovog kandidata za novog vukovarskog gradonačelnika Domagoja Bilića u raznim lokalnim emisijama.
Treba priznati - Vukovar jeste lepo uređen, nakon velike obnove grad ostavlja odličan prvi utisak posetiocima. Pogotovo je lepo uređen centar, osim famoznog hotela Dunav. Međutim, postoje i delovi grada koji podsećaju na mesto na kojem se nedavno desila nekakva nuklearna eksplozija. Pre svega, to su delovi Sajmišta i Borova naselja.
Na Sajmištu se nalaze postrojenja koja su pripadala nekadašnjem industrijskom gigantu Vuteksu. Jedan od vodećih proizvođača tekstila, posebno deka, nekada je brojao oko 1.500 radnika, a svoje proizvode je najviše izvozio u Nemačku, Kuvajt, SAD i SSSR. Deke ''Ambasador'' i danas ima gotovo svaka kuća u Hrvatskoj. Vuteks je sa radom prestao 2000. godine, a u postrojenjima sada deluje nekoliko firmi, sa znatno manjim brojem radnika kao i manjom proizvodnjom nego što je imao ovaj tekstilni gigant. Dobar deo postrojenja je i zapušten, pogotovo deo koji se nalazi preko puta glavne zgrade, a koji je sada u privatnom vlasništvu.
Postrojenja preko puta glavne zgrade Vuteksa (FOTO Dušan Velimirović)
Još je gore u Borovu naselju. Mesto koje je tridesetih godina prošlog veka osnovao češki industrijalac Tomaš Bata u tom je periodu bilo naselje budućnosti, verovatno najnaprednije u tadašnjoj državi. Naselje je niklo u atarima sela Borova, neposredno uz postrojenja tadašnje tvornice Bata, a specifičnost su bile upravo takozvane ''Batine vile'', odnosno kuće koje broje četiri stana.
Borovo naselje se delilo u šest kolonija, a Prva kolonija nalazila se uz tvorničke pogone. O istorijatu Prve kolonije, kao uostalom i o ostatku Borova naselja, pisao je Slavko Bubalo u svojoj knjizi ''Borovo – sumrak jednog svitanja''.
- Izgradnja Prve kolonije započela je 1932., a završena 1933. godine kada počinje i izgradnja Druge kolonije... Prva kolonija, znana kao i „činovnička“, jer su u njoj naseljeni prvi činovnici i rukovodioci fabrike, dobija službeno ime Naselje Tomaša Bate, u štampi se naziva starim naseljem – pisao je Bubalo u svojoj knjizi.
Nekada elitno naselje sačinjeno od vila funkcionera i činovnika, danas je pretvoreno u ruševine obraslo gustim rastinjem. Teško je reći ko je kriv i ko je odgovoran za propadanje jednog istorijskog dela grada, teško je reći i da li se uopšte isplati tako nešto obnavljati ili podizati iz pepela, ali Gradu ne bi previše škodilo da malo pokose travu, urede okolinu, odrežu rastinje i pecarošima olakšaju prolaz do Dunava.
Prva kolonija je misterija za današnje mlade Borovčane. Retko ko da sada tamo i zalazi, osim pecaroša koji se tamo spuštaju do dunavske obale. Upitno je koliko lokalci danas znaju gde se uopšte nalazi ovaj deo grada koji izgleda kao miks Pripjata i amazonske prašume. Prema drvima koja se nalaze poslagana u dvorištu, čini se da je jedan stan i dalje naseljen.
Čini se da slična sudbina čeka i Šestu koloniju. U narodu poznata i kao Koreja jer je građena u periodu između 1950. i 1951. godine kada je trajao rat Severne i Južne Koreje, ovo mini naselje ustvari, uz redove kuća, čini cesta koja spaja Borovo i Borovo naselje. Bubalo je u svojoj knjizi, između ostalog napisao i odlomak o Šestoj koloniji.
- Zgrade u Koreji bile su dvodomnog tipa i u svakoj od njih živelo je po dve porodice, a građene su u dva reda po cik-cak sistemu. Borovčanin Ivica Žabić, inače arhitektonski tehničar u penziji, ispričao mi je da je izgrađeno dvanaest takvih takvih zgrada mada ih danas ima samo deset. Dve su, kaže, srušene kada je počela izgradnja obaloutvrde, ali iako je rekao da to dobro pamti morao je priznati da se ne seća da su dve korejke tada srušene. Kao i sve zgrade građene u Borovu naselju i ove su bile namenjene radnicima kombinata i njihovim porodicama – piše Bubalo.
Niz od sedam kuća danas pripada Borovu, dok dvodomke pripadaju Vukovaru, odnosno Borovu naselju. Vukovaru pripada sve od Borova pa do kraja današnje Ulice Jana Bate. U toj ulici nalazi se i početak borovske fabrike. Dobar deo ulice kraj pruge danas je zarastao u visoku travu i šipražje. Taj problem muči stanovnike Borova naselja još od godina neposredno nakon rata.
Peta kolonija (FOTO Dušan Velimirović)
Na Koreju su naslonjene Četvrta i Peta kolonija gde se nalazi stadion HNK Vukovar ’91. Ovaj fudbalski klub trenutno je vodeći klub drugog ranga hrvatskog fudbala i čeka ga potencijalni ulazak među elitu. Kako postoje problemi sa stadionom, a renoviranje još nije ni blizu realizacije, klub će morati igrati Supersport HNL u nekom drugom gradu. Ako se ipak zadrže među elitom i u nekoj bližoj budućnosti budu igrali na obnovljenom stadionu u Borovu naselju, nadamo se da fudbaleri iz Dinama, Hajduka, Rijeke i ostalih klubova neće u blizini stadiona naići na visoku travu, srušene vile i napuštene zgrade, kao što danas čeka prvoligaše kad dođu igrati protiv Vukovara.
Nedaleko od stadiona nalazi se i zgrada nekadašnjeg borovskog kina, delo velikog urbaniste Matije Salaja, koje je, kada je izgrađeno šezdesetih godina prošlog veka bilo jedno od najmodernijih kina u Jugoslaviji. Radilo je i po završetku rata, a bilo je i pokušaja ponovnog uspostavljanja pre dvadesetak godina, međutim nije nikad do kraja zaživelo pa se danas tu nalazi kafić. Zgrada sa zadnje strane izgleda veoma zapušteno, nimalo nalik onome što je Salaj zamislio.
I za kraj, kako pisati o zapuštenosti Vukovara, a da ne spomenemo simbol gradskog propadanja, sam kombinat Borovo? O ovome nekadašnjem jugoslovenskom divu napisane su hiljade stranica, izvedeni su studiji slučaja, snimljeni dokumentarci, održane konferencije i seminari, i dalje se nostalgično priča o nekadašnjim uspesima, međutim danas tvornica izgleda idealno za snimanje horor filmova ili kao mesto za održavanje turnira u airsoftu.
Nisu grad i država vlasnici svih ovih objekata, ima tu i privatnih lica, tako da je teško reći ko je kriv za ovu drugu stranu ušminkanog Vukovara. Idu izbori, bio bi red da se grad bar malo dotera, pokosi i uredi pre nego što odlučimo o sudbini u naredne četiri godine.
