Dovršen je spomenik osnivačku srpske države Stefanu Nemanji, a njegovo otkrivanje planirano je krajem januara. Beograd se tako može "podičiti" najvećim spomenikom na Balkanu. Velik je čak 23 metra i kako zamenik gradonačelnika Goran Vesić kaže, time je ispravljena nepravda koja traje 800 godina, koliko traje i državnost Srbije. Oko spomenika postoje brojne nepoznanice, a finansije su čak i tajna koja će se otkriti tek 2023. U međuvremenu se došlo do cifre od oko 10 miliona eura.
- Govorimo očigledno o sumi od preko deset miliona evra, te je ovaj slučaj zbilja postao simbol sadašnje gradske vlasti. Hteli su sebi da podignu spomenik i zbilja su ga i podigli. Ne znam je li se godinu dana po smrti Stefana Nemanje govorilo o podizanju njegovog spomenika, ali njegovi naslednici svakako to nisu učinili. Ako se srpska kultura, kako to ovaj spomenik implicira, ispilela iz vizantijske kulture, onda bi trebalo da znamo da u Vizantiji ovakva monumentalna skulpturalna forma nije bila uopšte karakteristična. Ovo što vidimo je zapravo rusifikacija vizantijske tradicije - kaže za Novosti istoričar umetnosti Branislav Dimitrijević.
Mnogi su spomenik uspoređivali sa grandioznom idejom "Skopje 2014." bivših vlasti u Severnoj Makedoniji. Taj projekat je, po broju podignutih spomenika, ipak neprevaziđen, ali "naš je najveći", ističe i naš sagovornik. On naglašava i da Nemanju projektuje ruski vajar, da ga postavljaju ruski radnici, "dok građani Srbiji plaćaju, gledaju i dive se".
- Spomenik ima ulogu privlačenja pažnje agresivnim nametanjem u javnom prostoru kako bi se prikrili svi problemi ovog grada i društva - napominje Dimitrijević.
Uspoređuje ga sa velikim okom u "Gospodaru prstenova" "koje sve vidi i sve naše poglede privlači, dok prikriva mrak Mordora".
- Iako predstavljen kao stariji čovek, dakle po uzoru na ikonografiju Velikog župana Raške kao beatifikovanog Svetog Simeona, umesto da drži krst u ruci, ova figura vitla mačem. Nemanja se ovde, kao boginja Atina iz Zevsove glave, ispiljuje iz slomljenog vizantijskog šlema što, pretpostavljam, znači da je Srbija simbolička naslednica pobeđenog Vizantijskog carstva, iako je u toj "pobedi" učestvovao i sam "osnivač srpske države", i to kao "zapadni čovek", koji je podržavao i pomogao latinsku okupaciju grčko-pravoslavnog istoka. To je recimo jedan od niza nesporazuma u idiotizovanoj simbolici ovog spomeničkog mastodonta - dodaje.
Konačno, spomenik ruši uspomenu na Železničku stanicu, vrelo života u doba SFRJ. Dimitrijević dodaje da je reč o trouglu "između Železničke stanice koja to više nije, bioskopa koji to više nije, i Pošte".
- U tom istom trouglu se nalazio i jedan, očigledno mrtvorođeni spomenik žrtvama ratova 1990-ih, i sam rezultat neubedljivog rešenja i jednog nemuštog konkursnog zadatka koji je raspisala prethodna gradska vlast. Sve ovo podseća na čuvenu knjigu Maršala Bermana, "Sve što je čvrsto topi se u vazduhu", gde on opisuje kako fizičke i društvene transformacije jednog grada nastoje da gurnu siromašne izvan domašaja pogleda. Ali, kako kaže Berman, "sjaj osvetljava krš, ruine i mračne živote ljudi na čiji račun sijaju blešteća svetla".
