Hram Rođenja Svetog Jovana Krstitelja u Jasenovcu bio je pretijesan da primi sve sveštenike, vjernike i njihove goste pa su mnogi liturgiju povodom obilježavanja 75 godina od stradanja Svetih mučenika jasenovačkih slušali preko zvučnika u crkvenoj porti. U svom obraćanju domaćin, vladika slavonsko-pakrački Jovan podsjetio je da su iz Konstantinopolja poslana braća Kirilo i Metodije ‘da nam daruju pismo, ikonu, službu i molitvu: i Srbima i Hrvatima i svim Slovenima na šaru zemaljskom’.

- Onaj koji ih je poslao danas dolazi za njima, da nas prepozna kao hristonosce i kao čeda Božja… U Jasenovcu i oko Jasenovca svako je mesto, selo i šuma golgota, a u tu golgotu dolazi prvi među nam - kazao je vladika.

- Budite pod krošnjom srpskih mučenika, tog drveta blagoslovenih Srba - rekao je zatim Vartolomej, pozivajući pravoslavne Srbe da idu putem svojih očeva, junaka i svetaca.

- Samo ćete tako zadobiti venac slave kakav nosi nebrojeno mnoštvo jasenovačkih žrtava nacističkog totalitarizma iz Drugog svetskog rata koji su probrojani ranijim novomučenicima, ali i mučenicima iz prvih hrišćanskih vekova - rekao je patrijarh i spomenuo ‘silne emocije na ovom svetom mestu mučeništva stotine hiljada naše pravoslavne braće’.

- Prva zvanična poseta predstavlja simbolički smisao počasti zimskim ružama, pravoslavnim Srbima i to ne samo novomučenicima koji su procvetali usred teške zime nacizma, ali istovremeno osnažujemo i vaše jedinstvo koje se temelji na svetiteljima i na zajedničkom nasleđu svih hrišćana – istaknuo je patrijarh Vartolomej.

Podsjetio je da Konstantinopolj zauzima posebno mjesto u historiji slavenskog naroda, jer je poslije molbe moravskog kneza Rastislava tadašnji patrijarh Fotije Veliki poslao Kirila i Metodija da prosvete slavenske narode i uvedu ih u čistu pravoslavnu hrišćansku veru.

- Svi narodi su duhovno preporođeni i dobili su hrišćanski pravoslavni identitet i početak duhovnog nasleđa, ali naša Crkva nikad nije nameravala da postigne svetovnu ekspanziju kao što i danas, nažalost, često biva u misionarskom delovanju ponekih. Cilj majke Crkve je bio i ostao da braći koji ne poznaju Boga pomogne da nađu svoje duše blagodaću Božjom uz jevanđenlje, ništa više, ali ni ništa manje. Naše prisutvo ovde svedoči o suprotstavljanju carigradske patrijaršije bilo kom obliku totalitarizma, nacionalnog, religijskog, socijalnog, ekonomskog. Sloboda je božasnki dar čoveka, dragoceniji od bilo kog drugog. Nacizam je u zemljama u kojima je prevladao naterao ljude da se odreknu dara slobode i da se potčine tiraniji. Mi pravoslavni hrišćani odbacujemo totalitarizme; bili smo žrtve istorije, okolnosti i ljudskih izopačenih izuma i metodologija i zato odbacujemo svako nasilno nametanje sebe drugom i idemo putem pomirenja, odricanja i žrtve. Učešće vaseljenske patrijaršije u ovim manifestacijama odavanja časti novomučenicima jasenovačkim šalje i poruku tolerancije i ljubavi koja ne zaboravlja tragedije prošlosti i žrtve tiranije i mučenike, nego u isto vreme prašta i miri - rekao je patrijarh.

Episkopi na čelu sa Vartolomejem i Irinejem nakon liturgije su otišli na humku na mjestu nekadašnjeg logora pod kojom su sahranjene kosti žrtava i tamo održali pomen za stradale u Jasenovcu. Zatim su se uputili na osveštanje vladičanskog hrama u Pakracu koji je teško postradao u ratu. Okupljanima u dvorištu obratio se patrijarh srpski Irinej, ističući da su ‘pravoslavni Srbi stradali po Slavoniji, Bosni, Lici, Baniji i Kordunu, Dalmaciji jer su ispovedeli svoju veru i jer su se oni koji su ubijali htjeli dokopati njihovih imanja’.

- Mnogi su stradali bez utvrđenja krivice i odgovornosti njihovih krvnika, ali je bolje trpjeti zločin nego ga činiti - kazao je patrijarh Irinej, podsjetivši na izjavu svog prethodnika Germana na osvećenju obnovljene crkve u Jasenovcu 1984. da se ‘nećemo svetiti i da ćemo oprostiti, ali da nećemo ni zaboraviti’.

- U Jasenovac su dolazile kolone ljudi peške, kamionima, a onda i železnicom. Zato trebamo znati gdje je svako stratište, jer ako zaboravimo, moglo bi nam se ponoviti. Nikad se više ne ponovilo – poručio je patrijarh Irinej.